İskandinav Mitolojisi: Aesir ve Vanir Tanrıları

8 dakika

Aesir ya da Æsir, Hristiyanlık öncesi zamanlarda İskandinav halkı tarafından inanılan iki ana tanrı topluluğundan birisidir. Aesir, köken olarak Eski İskandinav kaynaklarında tanrı topluluğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla sözcük genel olarak hem erkek hem de kadın tanrıları bir bütün olarak kapsar. Fakat bazı durumlarda sadece erkek tanrılar için de kullanılmıştır. Literatürde tek bir tanrı Áss, tek bir tanrıça Ásynja ve birden fazla tanrıça da Ásynjur olarak isimlendirilir.

Odin, Thor, Frigg, Tyr, Loki, Idunn, Bragi, Heimdall ve Baldur olarak bilinen tanrı ve tanrıçalar, Aesir topluluğunun en ünlü üyeleridirler. İkamet ettikleri yer; Dünya Ağacı Yggdrasil‘in en yüksek ve en güneşli dallarındaki Dokuz Dünya‘dan biri olan Asgard‘dır. Odin, Aesir‘in lideri ya da babası olarak bilinir.

Diğer tanrı topluluğu ise Vanir (tekil olarak Vanr) olarak bilinirler. Vanaheim‘da yaşayan Vanir tanrıları en basit anlatımla Aesir‘in yardımcılarıdır. Her ne kadar bu böyle olsa da eski İskandinav Edebiyatı’nda Aesir kelimesi topluluk ayırt etmeksizin genel olarak bütün tanrılar için kullanılmıştır.

İskandinav tanrı ve tanrıçalarının hepsi insani duygu ve düşüncelere sahiptirler. Elbette içlerinde bilge ve erdemli olanlar vardır ama hemen hemen hepsi sever, kızar, üzülür, acıkır, susar ve gülerler. Öyle ki başına gelenlerden ötürü intikam bile beslerler.

İskandinav mitolojisi içerisindeki öykülere baktığımızda Aesir‘in rolü daha çok var olan düzeni koruma odaklıdır. Çünkü başlangıçtaki biçimsiz kozmos, devlerin yönetimindeyken tam bir kaos içerisindedir. Ardından Aesir‘in gücü bu kaosu bitirerek kozmosa bir düzen getirmiştir. Hikayeler, onları kozmosu bir arada tutan güçler olarak anlatırlar. İşte konu tam olarak burada Ragnarök‘a bağlanmaktadır. Tanrıların oluşturduğu düzenin bozulması kıyamet olarak bilinen Ragnarök‘un başlangıcıdır. O andan sonra başlangıçtaki kaos yine devler tarafından yaratılacaktır.

Aesir ve Vanir Savaşı

Aesir ve Vanir Savaşı, İskandinav mitolojisi içerisinde Asgard‘da yaşayan Aesir halkı ile Vanaheim‘da yaşayan Vanir halkı arasında yeryüzünde gerçekleşen ilk savaştır. Anlatılanlara göre günlerden bir gün Gullveig (bazı kaynaklarda Heid ya da Frejya olarak da geçer) adlı bir tanrıça Asgard‘a gelir. Gullveig, Asgard‘daki bütün tanrıların evlerine ziyaretlerde bulunur. Hatta Aesir‘e, Seiðr adlı büyü ilmini gösterir. Gullveig kabul edildiği her evdeki Aesir‘e altına olan derin sevgisinden bahseder. Çünkü Gullveig‘in altına karşı doyumsuz bir arzusu vardır. Bunu gören Aesir, Gullveig‘ten tiksinir. Ardından dünyanın onsuz daha iyi bir yer olacağını düşünerek onu öldürme kararı alırlar.

Aesir, Gullveig‘i ateşe atar ve onu ölene kadar yakarlar. Fakat yanan Gullveig ölmez ve sönen ateş içinden tekrar ve tekrar daha güzel bir şekilde doğar. Gullveig toplam üç defa yakılır. Üçünde de tekrar geri doğar. Bu olaydan sonra Gullveig‘in yakıldığını duyan Vanir halkı öfkeden deliye döner. Dolayısıyla Vanir halkı intikam yemini ederek; Aesir‘e karşı savaş hazırlığı yapmaya başlar. Fakat Aesir Vanirlerin durumunu önceden işitir. Vanir ordusu Asgard‘a gelmeden; Odin, savaşı Vanir halkına götürür. İki halk yeryüzünde karşılaşır. Uzun bir süre boyunca birbirleriyle savaşırlar. Aesir halkı savaşta silah ve kaba kuvvet kullanırken Vanir halkı zarif sihirleri Seiðr‘i kullanırlar. Birbirlerinin topraklarını fetheder ve yağmalar yaparlar. Fakat uzayan savaş iki halkı da usandırır ve barıştan söz etmeye başlarlar. Barış ilan eden Aesir ve Vanir halkı birbirlerine barış elçileri gönderirler.

Hoenir ve Mimir

Cermen kabilelerinde olduğu gibi iki topluluk barışın sürekli olmasını istediklerini göstermek için birbirlerine rehineler gönderdiler. Vanir halkından Freya, Freyr ve Njord Aesir halkına verildi. Bunun karşılığında Aesir Hoenir ve Mimir‘i Vanir halkına gönderdi. Njord ve çocukları (Freya ve Freyr) Aesir arasında barış içerisinde yaşarken Vanaheim‘da Vanir halkı arasında yaşayan Hoenir ve Mimir bir takım olaylara sebebiyet verdiler.

Hoenir ve Mimir, Vanir halkının aldığı kararlara karışmaya başladılar. Vanir halkı kısa zamanda Hoenir‘in herhangi bir sorun karşısında hiç kimseyle kıyaslanamayacak kadar akıllıca tavsiyeler verebildiğini gördüler. Fakat bu tavsiyelerin Mimir kontrolünde verildiğini ilk vakitlerde pek farketmediler. Bir zaman sonra Vanir halkı Mimir‘in tavsiyelerinin kendilerini manipüle ettiğini düşünmeye başladı. Bunu Aesir halkının kasıtlı olarak yaptıklarını düşünerek kendilerini kandırılmış hissettiler. Vanir halkı Mimir‘in kafasını keserek onu Asgard‘daki Odin‘e gönderdi.

Odin, Mimir‘in kafasına sihirli sözler söyleyerek onu çeşitli otlarla mumyaladı. Odin‘in büyüsü işe yaradı fakat Mimir‘in kafası bedeninden yoksun bir şekilde canlandı. Yine de Odin için bu bile yeterliydi. Çünkü Odin ne zaman zor bir duruma düşse tavsiye için danışacağı Mimir‘in aklı hep yanında olacaktı…

İki halk geçmişte yaşadıkları savaşın zorluklarını çok iyi biliyorlardı. Yeniden savaş borularını çalmak yerine yeni bir anlaşma yoluna gittiler. Bu trajedik yanlış anlamayı gidermek için iki halk bir araya geldi. Her bir Aesir ve Vanir önlerine gelen kazana tükürdüler. Tükürüklerinden sürekli uyumu vaat etmenin bir yolu olması sebebiyle tüm varlıkların en bilgesi ve anlayışlısı olacak olan Kvasir‘i yarattılar.

Aesir Tanrıları

Eril İskandinav tanrıları isimleri şunlardır.

Baldur	Aydınlık, barış, güzellik, yeniden doğum ve adalet tanrısı. Eşi: Nanna
Bragi	Şiir ve şairlerin tanrısı. Eşi: Idunn
Freyr	(Vanir) Barış, bereket ve erkeklik gücü tanrısı. Eşi: Gerdr
Forseti	Adalet, barış ve doğruluk tanrısı. Baldur‘in ve Nanna’ın oğlu.
Heimdall	Işığın, şafağın tanrısı. Asgard’ın koruyucusu.
Hermod	Odin’in oğlu.
Hod	Karanlığın ve kışın kör tanrısı.
Hoenir	Sessiz tanrı.
Meili	Thor’un kardeşi.
Njord	(Vanir) Deniz, rüzgar, balık ve bolluk tanrısı.
Loki	Oyunbaz, yaramazlık, sorun ve ateş tanrısı. Eşi: Sigyn
Odin	Æsir’in efendisi. Bilgelik ve savaş tanrısı. Eşi: Frigg.
Thor	Savaş, yıldırım ve şimşek tanrısı. Eşi: Sif.
Tyr	Savaş ve savaşçı tanrısı.
Ull	Beceri, av ve düello tanrısı. Sif’in oğlu.
Vali	İntikam tanrısı. Odin’in oğlu
Ve	Üç Yaratılış* Tanrısı’ndan biri. Odin ve Vili’nin kardeşi.*
Vidar	Sessizliğin ve intikamın tanrısıdır. Dev Grid ve Odin’in oğlu.
Vili	Üç Yaratılış Tanrısı’ndan biri. Odin ve Ve’nin kardeşi.

Aesir Tanrıçaları

Ásynjur denilen Æsir tanrıçalarına Asgard‘da yaşayan Vanir tanrıçaları ve dişi devlerde dahil edilmektedir. Tanrıçaların bazıları Æsir Tanrılarıyla evlidir ve geri kalanlarında kendilerine özgü başka rolleri vardır. Dişil İskandinav tanrıları isimleri şunlardır.

Freya	(Vanir) Bereket, sağlık, aşk, güzellik, sihir, kehanet, savaş, çarpışma ve ölüm tanrıçası. Eşi: Odr
Frigg	Evlilik ve annelik tanrıçası. Eşi: Odin
Hel	Yeraltı Dünyası Hel’in kraliçesi.
Idunn	Gençlik tanrıçası. Gençlik elmasının koruyucusudur. Eşi: Bragi.
Nanna	Balder‘in karısı ve Forseti‘nin annesi.
Sif	Thor‘un karısı.
Skadi	(Dev) Kış tanrıçası Njord’ün eski karısı.