İskandinav Mitolojisi: Yaratılış, Ymir ve Odin

10 dakika

İskandinav mitolojisi içerisinde pek çok karakter ve olayın olması bu mitolojiyi merak edenler için ister istemez bir tür karmaşıklık meydana getirmektedir. Buna bir de aynı olayların alternatiflerinin olması eklendiğinde iş daha da çetrefilli bir noktaya ulaşmaktadır. Umarım bu yazı dizisiyle birlikte kafamdaki netliği sizlere ulaştırırım. Lafı fazla uzatmadan herkese şimdiden iyi okumalar dilerim.

Yaratılış: Dünyalar Nasıl Oluştu?

Zamanın başlangıcında dünya yaratılmadan önce Ginnungagap adı verilen büyük ve karanlık bir boşluk vardı. Bu boşluğun kuzeyinde yer alan Niflheim adlı yer oldukça soğuk ve karanlık bir bölgeydi. O kadar soğuktu ki sadece buz ve sis oluşuyordu.

Ginnungagap‘ın güneyinde Muspelheim adı verilen bir başka yer daha vardı. Niflheim‘ın aksine burası o kadar sıcaktı ki sadece ateş, lav ve dumandan ibaretti. Bu sebeple Muspelheim ateş diyarı ya da ateş ülkesi olarak biliniyordu.

En Soğuk Yer

Niflheim‘da onbir nehrin kaynağı olduğu söylenen ve tüm soğuk suların(nehirlerin) geldiği yer olan bu bölgenin adı Hvergelmir‘di. Aynı zamanda Hvergelmir tüm varoluşun kaynağı ve her canlının nihayetinde döneceği yerdi. Pek tabi ki, su kaynakları sadece Hvergelmir’den ibaret değildi. Elivagar‘dan gelen su, dağlardan geçerek Ginnungagap ovalarına(düzlüklerine) akıyordu. Su aktığı yerde katılaşarak oldukça yoğun don ve buz tabakaları oluşturmaktaydı. Kuzey ovalarının çok soğuk olmasının sebebi buydu.

İlk Dev: Ymir

Muspelheim‘ın bulunduğu güneydeki ateş diyarından gelen akışkan ateş, Ginnungagap‘a doğru aktı. Niflheim ve Muspelheim‘dan gelen hava Ginnungagap‘ın ortasında bir araya geldi. Buz ateşte eridi ve damla damla akmaya başladı. İnsansı bir beden alarak şekillendi. Oluşan bu yaratık dev olarak adlandırılan bir Jotun‘du. Aynı zamanda evrenin ilk devi, Ymir idi.

Ymir uyuyakaldığı esnada terlemeye başladı. Kollarının altındaki terden iki dev daha şekillendi. Biri eril diğeri ise dişildi. Üçüncü bir dev daha vardı. O da Ymir‘in bacaklarının birleşiminden meydana geldi. Ona Thrudgelmir “Strength Yeller” yani güçlü bağıran adını vediler.

Buz devinin kollarının altında,
Bir kız ve erkek birlikte büyüdü;
Bilge devin bir ayağı diğeriyle
Altı başlı bir oğlun babası oldu.

Bunlar Jotun olarak adlandırılan buz devlerinin ilk ailesiydi. Onlarda aynı Ymir gibi Ginnungagap‘ta erimiş buzdan şekillenen dev inek Audhumla tarafından emzirildiler.

Odin’in Doğuşu

Dev inek Audhumla, kendini tuzlu buz kütlesi ile besledi. O buz kütlesini yalarken tuhaf bir şey oldu. İlk gün o buzdan bir insan saçı çıktı. Buzu yalamaya devam eden Audhumla, ikinci günde bir kafa ortaya çıkardı. En nihayetinde son gün olan üçüncü günde ise vücudun geri kalanını da ortaya çıkardı.

Tuzlu kaya kütlesi içerisinde şekillenmiş olan bu varlık, tanrıların ilki olan Búri‘ydi. Búri, yakışıklı ve iri cüssesi ile adeta dev gibiydi. Daha sonra adı bilinmeyen bir eşinden Borr adında bir oğlu oldu. Borr, Bolthorn kızı dev Bestla ile evlendi. Üç erkek çocukları oldu. Odin, Vili ve Ve.

Ymir’in Ölümü

Odin ve iki erkek kardeşi devlerin Aesir‘den sayıca üstün olmasından oldukça rahatsızdılar. Çünkü devler sürekli yeni devler meydana getiriyorlardı. Görebildikleri tek çözüm ilk dev Ymir‘i öldürmekti. Üç kardeş saldırıya geçmeden önce dev Ymir‘i uykusuna dalana kadar beklediler.

Korkunç bir savaş başladı. Tüm güçlerini kullanan kardeşler savaşı kazanarak dev Ymir‘i öldürmeyi başardılar. Ymir‘in cansız bedeninden dökülen kan her yöne çok şiddetli bir şekilde fışkırdı. Devlerin bir çoğu oluşan bu büyük kan seli içerisinde boğuldu.

Kan selinin ardından sadece iki dev hayatta kalabildi. Bergelmir ve eşi. Çift o bölgeden uzaklaşarak sisler diyarında güvenli bir bölgeye kaçtılar. Uzunca bir müddet burada saklandılar. Gelecekteki bütün devlerin soyu bu çiftten oluşacaktı.

Midgard’ın Yaratılması

Midgard yani bildiğimiz adıyla Dünya dev Ymir‘in kalıntılarından yaratıldı. Üç kardeş Ymir‘in cansız bedenini Ginnungagap‘ın ortasına doğru sürüklediler. Orası, Dünya‘nın Ymir‘in kalıntılarından yaratılacağı yerdi.

Kanından okyanuslar, nehirler ve göller meydana geldi.
Etinden toprak oluştu.
Kemikleri dağları yarattı.
Dişleri kayalara dönüştü.
Saçı çayırları ve ağaçları yeşertti.
Kirpikleri Midgard‘ı çevreleyen çitlere dönüştü.

Üç kardeş Ymir‘in beynini kaldırıp yukarı doğru fırlattılar ve bulutlar oluştu. Ymir‘in kafatası bu yeni diyarı kaplayan bir kubbe(gökyüzü) oldu. Kardeşler ateş diyarı Muspelheim‘dan çıkan bazı kıvılcımları yakaladılar.

Kıvılcımları kafatasının içerisine doğru fırlattılar. Bu kıvılcımlar geceleri parlayan ışıltılar haline geldiler. Onlara yıldızlar dediler. Idavoll ovalarına Asgard‘ı inşa ettiler. Orası tanrıların diyarı oldu. Ardından Asgard‘dan çok uzakta bulunan Jotunheim adı verilen yerde devlerin yaşamalarına izin verdiler.

Cüceler

Odin ve kardeşleri, dev Ymir‘in vücut kalıntılarından yeni bir dünya yaratma yolunda ilerlerken cüceler ortaya çıktı. Ymir‘in çürüyen vücudunu yiyen bazı solucanlar onun bedeninden çıkarak dışarıya doğru süründüler. Sürünen bu solucanlardan cüceler meydana geldi. Bu esnada üç kardeş Odin, Vili ve Ve, gökyüzünün düşeceğinden korkuyorlardı. Sonra akıllarına bir fikir geldi ve cücelerin dördüne gökyüzünü tutmalarını söylediler. Kendilerine verilen görevi yerine getirmek isteyen dört cüce Dünya‘nın dört bir yanına dağıldılar.

Dört bir yana ilerleyen cücelerin isimleri şunlardı. Semanın kuzeyini tutan cücenin adı Nordi, güneyi tutan Sundri, batıyı tutan Vestri ve doğuyu tutan da Austri‘ydi. Cücelerin geri kalanları ileride cüce diyarı olarak bilinecek olan Svartalheim denilen bölgeye gittiler. Burada toprak altındaki kayaları ve mağaraları işleyerek kendilerine evler inşa ettiler. İcra ettikleri bu işçilik sayesinde zanaatlarında öyle usta oldular ki; pek çok efsanevi nesnelerin yapımları onlar sayesinde oldu. Pek çok güçlü ve büyülü silahlar yarattılar. Bunlardan en ünlüsü de Thor‘un çekici Mjolnir‘dir. Ayrıca silahlar haricinde işledikleri güzel mücevherleri de unutmamak gerek.

Güneş ve Ay

Midgard‘da yaşayan Mundilfari isimli bir adamın belirli zamanlara göre hareket eden iki çocuğu vardı. Bu çocuklar o kadar parlak ve güzellerdi ki; Mundilfari, oğlu Mani‘ye “Ay” ve kızı Sol‘e “Güneş” demeye başladı.

Tanrılar bu küstahlığı büyük bir kibir olarak gördüler. Öfkelenen Aesir, Mundilfari‘nin çocuklarını ondan alarak gökyüzüne gönderdiler.

Sol, Árvakr “Erken Uyanan” ve Alsviðriki “Çok Hızlı” isimli iki at tarafından çekilen bir arabaya bindirildi. Savaş arabasının altında Svalinn (Odin’in Kalkanı) adında bir kalkan vardı. Bu kalkan dünyayı alevlerin gücünden korumaktaydı.

Mani de benzer bir durum ile karşılaştı. Fakat Sol‘e göre Mani‘nin arabasını sadece Aldsvider adındaki tek bir at çekiyordu. Tek attan memnun olmayan Mani, Midgard‘dan kendisine yardımcı olması için iki çocuk çaldı. Bunlar Bil ve Yuki‘ydi. Her gün, Sköll “Vefasız” ve Hati “Nefret” adlı iki devasa kurt tarafından takip ediliyorlardı. Hati, bu kovalamaca sırasında Ay‘dan küçük bir ısırık alırdı. Fakat Ay, bu durumdan kendisini hemen kurtarır ve iyileşirdi. Bu iki kurt, bir gün gerçekleşecek olan Ragnarök‘te Ay‘ı ve Güneş‘i yakalayacaktı.

Gündüz ve Gece

Bu konu ile alakalı, Nörvi adındaki bir devin bir hikayesi daha vardır. Dev olan Nörvi, Nótt adındaki kızına “Gece” adını verir. Kızı Nótt‘un Dagr adında bir oğlu vardır. Ona da “Gündüz” adı verirler. Hem Nótt hem de Dagr, Mani ve Sol‘de de olduğu gibi sonu gelmez bir döngünün içerisine girerler.

Nótt‘un arabası Hrimfaxi “Kırağı Yele” tarafından çekilmektedir ve hemen arkasında Dagr vardır. Dagr‘ın arabası da Skinfaxi “Parlak Yele” tarafından çekilmektedir. İkiliyi yine Sol ve Mani de olduğu gibi iki kurt takip eder. Sköll ve Hati. Maalesef mitoloji içerisinde bu tip çok sayıda ve birbiriyle çelişen efsaneler olduğundan ister istemez biraz kafa karıştırıcı bir hale gelebiliyor.

İlk İnsanlar

Bir gün, Odin ve iki kardeşi Vili ve Ve sahilde yürümekteydiler. Orada biri dişbudaktan diğeri de karaağaçtan iki kütüğe rast geldiler.

Odin kütüklere ruh ve yaşam verdi.
Ve; onlara hareket, akıl ve zeka verdi.
Vili ise onlara şekil, konuşma, his ve duygular verdi.

Böylece ilk iki insan yaratılmış oldu. Erkek olana Ask, kadın olana ise Embla adını verdiler. O günden sonra Aesir, insanların Midgard denilen yerde yaşaması gerektiğine karar verdi.

İskandinav Mitolojisi: Anasayfa

Kaynakça ve Referanslar
Encyclopedia Britannica
Poetic Edda ve Mead of Poetry
Görsel Sahipleri
Alex Chernov – Mjolnir
dirkrobertsonart – Audhumla
Lorenz Frølich – Ymir is attacked by the brothers Odin, Vili, and Vé
Lorenz Frølich – A depiction of Óðinn, Vili, and Vé creating the world
Peter Nicolai Arbo – Nótt & Dagr (1874)

Son güncelleme – 06.08.2020

Post Views: 6.816

#İskandinav Mitolojisi #Nors Mitolojisi #Viking